Een nieuw boek: De rijke historie van het Religieus Erfgoed in Tilburg
Door Historicus Ronald Peeters 30 april 2025
De gemeente Tilburg kent een enorme rijkdom aan religieus erfgoed. Veel is verdwenen, toch wordt er nog steeds religieus erfgoed gebruikt en hergebruikt voor een andere bestemming. Onder de titel ‘Religieus Erfgoed in Tilburg - Behouden, gesloopt of getransformeerd’ is dit in een fors boekwerk bijeengebracht.
Het boek telt maar liefst 472 pagina’s, het bevat 1.100 afbeeldingen (kaarten, historische afbeeldingen en recente foto’s) en kan beschouwd worden als hét standaardwerk over religieus erfgoed in Tilburg. De redactie is in handen van Ronald Peeters, Dirk van Alphen, Henk van Doremalen en Joost Op ’t Hoog. Er is naast de redactieleden door een dozijn auteurs meegewerkt aan deze uitgave en er zijn tientallen mensen geïnterviewd.
Om te kijken hoe er in de toekomst met het religieus erfgoed omgegaan kan worden is het van belang om eerst te weten wat er in Tilburg, Berkel-Enschot, Udenhout en Biezenmortel is geweest en nog aanwezig is. Henk van Doremalen schrijft in het boek over de geschiedenis van de religie in Tilburg. Die heeft onmiskenbaar een sterk katholiek stempel. Maar ook andere religies en hun gebedshuizen komen aan bod.
Martijn Honselaar en Jacqueline Moors stellen zich in hoofdstuk 2 ‘Verhalende verbinding: een pleidooi voor gemeenschappelijke tussenruimten’ de vraag: wat is, in de huidige tijd, de betekenis van deze tussenruimte nu er vele religieuze bouwwerken zijn gesloopt of herbestemd? En kunnen de resterende tussenruimten nog een actieve rol spelen voor de gemeenschap van morgen? De resultaten van hun onderzoek tonen doorheen het boek in kaarten, teksten en foto’s de verhalen van een rijk gemeenschappelijk leven en de veelbelovende potentie van de voormalige parochiale ensembles en kloosterensembles als ruimtelijke bijdrage aan sociale interactie en maatschappelijke verbinding.
In het derde hoofdstuk, samengesteld door Ronald Peeters, komt het geheel van wat ooit heeft bestaan en nog steeds aanwezig is uitvoerig in beeld. Het betreft 192 kerken, pastorieën, kloosters, kapellen, wegkruizen en religieuze standbeelden in de openbare ruimte. Het overzicht is ingedeeld per gebied en wordt voorafgegaan door kaarten waarop de historische ruimtelijke ontwikkeling van het religieus erfgoed zichtbaar is. Dit is hét overzicht van wat er in Tilburg aanwezig was en in veel gevallen nog zichtbaar is. Tussendoor zijn korte bijdragen van diverse auteurs opgenomen.
In het vierde hoofdstuk geeft Petra Robben zicht op religieuze objecten in de stadscollectie, maar ook in andere collecties. Hoe kunnen we deze behouden?
Tenslotte maken Dirk van Alphen en Joost Op ’t Hoog de balans op van bescherming en restauratie, van gebruik en hergebruik en transformatie van religieuze gebouwen. De kernvraag is: hoe moeten we verder met behoud en gebruik? Wat nemen we mee naar de toekomst? Welke visie ontwikkelen we daar op?
Het boek ‘Religieus Erfgoed in Tilburg’ is vanaf 15 april voor € 34,95 verkrijgbaar bij de Tilburgse en enkele regionale boekhandels (ISBN 978-90-9039864-8).
