Vertel jouw verhaal bij de Tilburgse Nieuwjaarskoek
Door Stadsmuseum Tilburg 17 december 2025
Tilburg heeft een mooie traditie: de Nieuwjaarskoek die vanaf december bij diverse bakkers in Tilburg in de etalage ligt. Een ovale, bruine koek met wit gespoten letters ‘Gelukkig Nieuwjaar’. De bakkers claimen dat zij over ‘de enige echte’ en ‘eeuwenoude recepten’ beschikken. Stadsmuseum Tilburg gaat in 2026 met bakkers en inwoners van gemeente Tilburg deze traditie bij de start van een nieuw jaar onderzoeken. In hoeverre kunnen we spreken van immaterieel erfgoed?
Bewaren van levend erfgoed
Stadsmuseum Tilburg nodigt Tilburgers uit om mee te helpen deze bijzondere traditie te onderzoeken en vast te leggen. Foto’s, herinneringen en verhalen – eventueel verteld in een kort interview – zijn van grote waarde. Stadsmuseum Tilburg komt hiervoor graag naar de mensen toe en de verzamelde verhalen krijgen een plaats op de website Geheugen van Tilburg. Onder de snelle inzenders worden bovendien nieuwjaarskoeken van verschillende bakkers verloot! Heb je een verhaal of foto’s waarmee we de Tilburgse traditie kunnen vastleggen? Stuur dan een mail naar info@stadsmuseumtilburg.nl. We nemen dan contact op voor jouw verhaal op www.geheugenvantilburg.nl.
Herkomst van de nieuwjaarskoek
Uit historische krantenbronnen blijkt dat het gebruik al in de achttiende eeuw voorkomt en zich in de negentiende eeuw verder verspreidde, waarbij het een duidelijke sociale en later ook commerciële rol kreeg. Vanaf 1920 eigent Tilburg zich de nieuwjaarskoek steeds nadrukkelijker toe. In de jaren daarna wordt het beeld van de nieuwjaarskoek als Brabants gebruik verder versterkt, onder meer door een veel gepubliceerde foto uit 1924 van een boer die een koek aanbiedt aan zijn buren. Het hoogtepunt volgt in 1929, wanneer Tilburg de Nederlandse Folkloreschouw organiseert en de nieuwjaarskoek een vaste plek krijgt in de ‘wintergroep’, naast Sinterklaas, Driekoningen en vastenaovendzangers.
Geheim recept
De traditie van de Tilburgse nieuwjaarskoek leeft niet alleen voort in gebruiken, maar ook in recepten die van generatie op generatie worden doorgegeven. Stadsmuseum Tilburg deed onderzoek naar de herkomst van het ‘geheime recept’ en de claim ‘enige echte’ van Govert van Nunen. Deze traditie gaat terug tot het familiebedrijf Bakkerij Maas, opgericht in 1808 als opvolger van bakker Klijssen. Maas ontving volgens mondelinge overlevering het oorspronkelijke recept rechtstreeks uit diens handen. Hij gaf de koek zijn kenmerkende vorm door hem plat te slaan en er met wit glazuur een nieuwjaarswens op te schrijven. Sindsdien bleef het recept een streng bewaakt familiegeheim.Het zijn niet alleen bakker Maas en Van Nunen, die de traditie levend houden. Ook andere bakkers, zoals Van Maarten van Vlerken, Van Iersel, Floor van Lieshout, Robèrt van Beckhoven en Theo Pastoor houden de traditie mede in stand.
Hoe bewaren we immaterieel erfgoed als het object zelf een tijdelijke koek is en het recept slechts op een blaadje papier staat? Dat doen we door het te documenteren, te verbeelden en te delen, maar ook door de koek zelf te conserveren. Misschien is het zelfs tijd om de nieuwjaarskoek op te nemen in de collecties, met het geheime recept in Regionaal Archief Tilburg en een vacuümverpakt exemplaar in het depot van Stadsmuseum Tilburg. En wie weet is de Tilburgse nieuwjaarskoek met meer dan tweehonderd jaar geschiedenis een overtuigende kandidaat voor opname in de nationale lijst voor immaterieel erfgoed.
Tilburgers, alle hulp is gewenst! Mail jouw verhaal naar info@stadsmuseumtilburg.nl.
