Verfrecepten: Kleur geven aan de geschiedenis
Door TextielMuseum 13 mei 2022
In het project Verfrecepten onderzoekt de museumbibliotheek van het TextielMuseum met een groep onderzoekende en nieuwsgierige deelnemers historische verfboeken uit de collectie. De verfrecepten zijn met de hand geschreven in negentiende-eeuwse werkplaatsen in Tilburg (en andere plaatsen in Nederland). De ververs gebruikten kleurstoffen uit de hele wereld. Naast de herkomst, onderzochten we of je de recepten nog steeds kunt gebruiken om te verven. En wie schreven en gebruikten deze verfrecepten?
De voorbereiding
De verfreceptenboeken zijn gedigitaliseerd door Regionaal Archief Tilburg. Vrijwilligers van die organisatie hebben de recepten getranscribeerd, zodat de teksten makkelijk leesbaar zijn.
Uit heel Nederland en zelfs uit België hebben mensen mee gedaan aan het onderzoek over de verfreceptenboekjes. We hebben het onderzoek voorbereid via online vergaderingen. De gedigitaliseerde verfrecepten en de transcripties zijn toegankelijk gemaakt in een digitale omgeving. Zo konden we makkelijk samenwerken. Gelukkig konden we elkaar ook in het museum ontmoeten voor het onderzoek.
Dit hebben we onderzocht:
- Auteur en bedrijf: Wie maakten deze manuscripten? Voor welk bedrijf schreven zij hun aantekeningen op in een schrift of boekje?
- Verfrecepten uitproberen: Om te ervaren wat het betekende om verver te zijn in de negentiende eeuw, hebben we textiel geverfd met de verfrecepten. Geven de recepten voldoende informatie om wol een mooie kleur te geven? Hoeveel verfervaring heb je nodig om met de recepten tot een mooi resultaat te komen?
- Trans-Atlantische connectie: De verfreceptenboeken laten zien hoe Tilburg verbonden was met de wereld. De natuurlijke kleurstoffen kwamen van over de hele wereld – vaak uit Europese koloniën. Neem cochenille uit Mexico, korstmossen van de Canarische eilanden, verschillende verfhouten uit Latijns-Amerika en indigo uit – onder andere – het zuiden van de Verenigde Staten van Amerika, Indonesië en Suriname. Onder welke omstandigheden werden de kleurstoffen geteeld of gewonnen?
Reactie van een deelnemer
Ingrid zegt erover: ‘Deelname aan het project is voor mij niet zozeer ingegeven door een specifieke onderzoeksvraag, maar vooral door mijn wens om praktisch bezig te zijn, namelijk deelnemen aan een voor mij belangrijk maatschappelijk project waarbij de kennis/informatie kan worden doorgegeven aan volgende generaties.’
Meer informatie
De uitkomsten van het project Verfrecepten zijn te zien als onderdeel van de tentoonstelling Kleurstof in het TextielMuseum van 9 april t/m 2 oktober 2022.
De verfreceptenboeken zijn te raadplegen via de bibliotheek van het TextielMuseum.
Het project Verfrecepten komt tot stand dankzij vrijwilligers van het project Verfrecepten, een financiële bijdrage van Erfgoed Tilburg en digitalisering van de manuscripten door Regionaal Archief Tilburg.
